مهاباد از آن دسته شهرهایی است که زبان مردمش و موقعیت جغرافیایی آن ممکن است در ابتدا گیج‌کننده باشد. پس خودتان را آماده کنید که وقتی کسی از شما پرسید «مهاباد کجاست؟» بدانید که این شهر زیبا در جنوب استان آذربایجان غربی واقع شده است و مردمانی کُردزبان دارد. این شهر سرسبز در میان چندین کوه قرار گرفته و موقعیت جغرافیایی آن به گونه‌ای است که زمستان‌هایی سوزناک و تابستان‌هایی معتدل و خنک دارد. این شهر کردنشین در دامنه رشته‌کوه لندشیخان آرام گرفته است. در این مقاله به ویژگی‌های منحصربه‌فرد و معرفی جاهای دیدنی مهاباد می‌پردازیم که هوس سفر به این دیار دوست‌داشتنی را به سر همه می‌اندازند!
سرفصل‌های مقاله نمایش
مهاباد از دوره رضا شاه به بعد به این نام خوانده می‌شود و پیش از آن ساوج یا ساوجبلاغ نام داشت. سووق بلاغ یا سوخ بلاق به ترکی سردچشمه معنا می‌دهد. این روزها «بە خێرهاتن بۆ مەهاباد» تابلویی است که در ورودی شهر مهاباد به گردشگران و مهمانان این شهر خوش‌آمد می‌گوید.
جستجو و رزرو تور در علی بابا
تاریخچه مهاباد
در اواخر حکومت شاه عباس صفوی، در سال 1308 قمری، بداق سلطان که حاکم مکریان بود مرکز حاکمیت خود را به مهاباد منتقل کرد و این سرزمین را با ساخت بناهایی همچون مسجد سرخ یا مسجد سور، پل سرخ یا پردی سور در حافظه تاریخ ماندگار کرد.
در سال 1946 میلادی یعنی بیش از 60 سال پیش مهاباد پایتخت جمهوری کردستان به شمار می‌رفت. این منطقه در تاریخ معاصر ایران همواره شاهد کشمکش‌های سیاسی بوده و از این جهت نیز حائز اهمیت است.
قدمت این آثار به جا مانده از دوران صفوی در مهاباد به 400 سال می‌رسد، اما این همه آن چیزی نیست که قرار است در مهاباد با آن روبرو شوید. بخش مهم و به یاد ماندنی سفر شما احتمالا بازدید از جاهای دیدنی مهاباد خواهد بود؛ جاذبه هایی طبیعی و بکر همچون رودخانه‌ها، چشمه‌های آب معدنی، غارها و… چشم انتظار طبیعت گردان خوش ذوقند.
جاهای دیدنی مهاباد
مهاباد مکان های تاریخی زیاد و جاذبه های طبیعی گوناگونی را در دل خود جای داده است. به همین دلیل، یکی از شهرهای غنی کشور به لحاظ فرهنگی و طبیعی محسوب می‌شود. مهاباد در ساحل شرقی رودخانه مهاباد قرار دارد و به دلیل قرار گرفتن در مرکز تلاقی سه استان آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و کردستان، به لحاظ استراتژیک از اهمیت خاصی برخوردار است و هر روزه میزبان گردشگران زیادی از این شهرها و سایر شهرهای کشور است.
همانطور که گفته شد، موقعیت جغرافیایی مهاباد به گونه‌ای است که باعث شده این شهر پر از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی باشد. جاذبه‌های مهاباد را می‌توان به دو دسته تاریخی و طبیعی تقسیم کرد.
از جمله جاذبه‌های تاریخ مهاباد می‌توان به مسجد جامع سرخ، مقبره بداق سلطان، حمام تاریخی میرزا رسول و فقرگاه مهاباد اشاره کرد. شهر مهاباد به خاطر پیشینه‌ای که در تاریخ داشته از اولین سکونتگاه‌های بشر به شمار می‌رفته است و آثار باستانی زیادی نیز دارد. گوردخمه سنگی فخریگاه، غار آبی تاریخی سهولان و برده کنته از جمله این آثار است.
جاذبه های طبیعی مهاباد یکی دو تا نیست و به همین دلیل می‌توان از آن به عنوان بهشت طبیعت‌گردان آذربایجان غربی یاد کرد. تالاب کانی برازان، دریاچه و جزیره سد مهاباد و گلزار کانی ره‌ش از جاذبه های طبیعی این منطقه به شمار می‌رود.
در ادامه به معرفی تعدادی از جاهای دیدنی مهاباد می‌پردازیم.
غار آبی سهولان
سهولان یا کونه کوتر نام غاری است در جنوب شرقی مهاباد. سهولان به کردی یعنی یخبندان و کونه کوتر به معنی لانه کبوتر است. دلیل این نامگذاری هم وجود تعداد زیادی لانه کبوتر در غار است.
ارتفاع سقف غار تا سطح دریاچه آن در برخی نقاط به 50 متر هم می‌رسد. عمق آب نیز از 13 تا 55 متر گزارش شده است. دمای داخل غار حدود 10 تا 15 درجه خنک‌تر از هوای بیرون غار است.
این غار در طول تاریخ همواره به عنوان پناهگاه، سکونت‌گاه یا محلی برای شکار مورد استفاده بوده است. غار سهولان که امروزه در فهرست آثار طبیعی و ملی ایران قرار دارد اولین بار به طور رسمی توسط ژاک دمورگان فرانسوی در سال 1890 مورد بازدید قرار گرفت. نقشه‌ای که او از مسیر داخل غار کشید حدود 60 درصد با واقعیت کنونی همخوانی و مطابقت دارد.
در حال حاضر 250 متر مسیر خشکی و 300 متر مسیر آبی غار کشف شده است. دیرینگی آثار به دست آمده از درون غار به هزاره دوم قبل از میلاد برمی‌گردد.
تالار اصلی غار بیش از 2000 متر مربع وسعت دارد و جای جای غار با قندیل‌های آهکی زیبا آذین شده است.
مسجد جامع مهاباد
شگفت‌انگیزترین و زیباترین اثر تاریخی به جا مانده از دوره صفوی در منطقه غرب و شمال غرب ایران، مسجد جامع مهاباد یا مدرسه شاه سلیمان است که هم اکنون در قلب این شهر قرار گرفته و نماز جمعه‌های شهر در آن برگزار می‌شود.
این مسجد یکی از مهمترین بناهای تاریخی شهر و همچنین یکی از جالب‌ترین جاهای دیدنی مهاباد است که با وجود قدیمی بودن، آسیب چندانی به آن وارد نشده است. مسجد جامع که یکی از مهمترین اثرهای اسلامی شهر مهاباد محسوب می‌شود، در زمان حکومت شاه عباس اول صفوی و به هنگام حکمرانی حاکم محلی آن دوران به نام بداق سلطان ساخته شده است.
مقبره بداق سلطان
همانطور که گفتیم بداق سلطان که از سرداران شاه عباس بود ساوج بلاغ یا همان مهاباد امروزی را به عنوان مقر حکومت خود انتخاب کرد.
او با ساخت کاروانسرا، حمام و مسجد در آبادانی این منطقه کوشید. متاسفانه امروزه به جز بنای مسجد سرخ باقی بناها از بین رفته‌اند.
بداق سلطان در سال 1012 هجری قمری حوالی ایروان کشته شد. جسد وی در مقبره‌ای در گورستان ساوج بلاغ به خاک سپرده شد. این مقبره سنگی کوچک مستطیلی با طاق‌نماهایی در جدار خارجی از دو بخش با دو گنبد تشکیل شده است.
گور دخمه سنگی فخریگاه
باستان‌شناسان گوردخمه فخریگاه یا فخریکا را متعلق به هزاره اول قبل از میلاد، یعنی دوره مادها می‌دانند. برخی معتقدند این گوردخمه از آن فرورتیش پدر دیاکو است.
این گوردخمه در دشت اگریقاش یا اندرقاش واقع شده است، دو ستون دارد که پاستون‌های آن به شکل مکعب تراشیده شده است. ستون‌های جلوی ایوان و داخل مقبره به مرور از بین رفته و تنها سرستون‌ها و پاستون‌ها باقی مانده‌اند.
در یکی از دو اتاق مقبره 3 قبر مستطیل شکل وجود دارد. یک قبر بزرگ افقی و دو قبر کوچک عمودی. قبرهای این گوردخمه به عمق ۵۰ سانتی‌متر در سنگ تراشیده شده است.
تالاب کانی برازان
این تالاب از آن جهت اهمیت دارد که به عنوان نخستین سایت پرنده‌نگری ایران معرفی شده است. تالاب کانی برازان بیش از 907 هکتار وسعت دارد و در شمال مهاباد واقع شده است.
رودخانه مهاباد در مسیر خود به سمت دریاچه ارومیه این تالاب را سیراب می‌کند.
پیشنهاد می‌کنیم اگر قصد دیدن این تالاب را دارید ترجیحا یک دوربین دوچشمی همراه داشته باشید تا از لذت دیدن پرندگانی چون اردک سرسفید، اردک مرمری، قو، پلیکان، فلامینگو، حواصیل و عقاب تالابی بی‌بهره نمانید.
کلام آخر درمورد جاهای دیدنی مهاباد
اگر هنوز به مهاباد نرفته‌اید بازدید از جاهای دیدنی مهاباد را در برنامه سفر بهار یا تابستان امسال بگنجانید. بی‌شک دیدنی‌های نگین آذربایجان غربی هر طبیعت‌گردی را سر ذوق خواهد آورد.
علاوه بر این‌ها ملاقات با مردم خونگرم این شهر سفر شما را خاطره‌انگیزتر و به یادماندنی می‌کند.
سوغات اصلی مهاباد صنایع دستی این شهر است. از قالی و جاجیم و گلیم و منجوق‌دوزی و پولک‌دوزی و سکه‌دوزی که هنر زنان این سرزمین است گرفته تا خراطی و چاقو سازی که مردان مهابادی در آن تبحر خاصی دارند.
خرید سوغاتی علاوه بر اینکه خاطره سفر شما را ماندگار می‌کند چرخ اقتصاد این شهر را نیز می‌گرداند و به مرور منجر به توسعه گردشگری در این شهر زیبا می‌شود.